Περί μυστηρίων

Ιάμβλιχος

Φιλόσοφος, 3oς - 4ος αι. μ.Χ.

Ο Ιάμβλιχος ήταν ο κύριος εκπρόσωπος του Συριακού νεοπλατωνισμού, αν και η επίδρασή του εξαπλώθηκε σε μεγάλο μέρος του αρχαίου κόσμου. Γνωρίζουμε λίγα για τη ζωή του, κυρίως από το λεξικό Σούδα, από τον βιογράφο του Ευνάπιο, αλλά και από τον Στοβαίο και τον Πρόκλο που ανέλυσαν το έργο του. Ο Ιάμβλιχος γεννήθηκε στην Χαλκίδα της Συρίας, γιος πλούσιας οικογένειας. Είχε δάσκαλο τον Ανατόλιο και αργότερα τον Πορφύριο, μαθητή του Πλωτίνου, ιδρυτή του νεοπλατωνισμού. Ο Ιάμβλιχος διαφώνησε με τον Πορφύριο πάνω στη θεουργία, και θεωρείται πως ένα από τα πιο περίφημα έργα του, το Περί Μυστηρίων, είναι απάντηση στην κριτική που του άσκησε ο Πορφύριος. Ο Ιάμβλιχος ίδρυσε τη δική του σχολή στη Συρία, στην Απάμεια. Εκείνη την περίοδο έγραψε σημαντικά σχόλια πάνω στο έργο του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, τα οποία δυστυχώς σώζονται μόνο μερικώς. Πρότεινε μάλιστα με ποια σειρά θα έπρεπε κανείς να διαβάσει το έργο του Πλάτωνα. Ωστόσο για τον Ιάμβλιχο, ο σημαντικότερος φιλόσοφος ήταν ο Πυθαγόρας, για τον οποίο έγραψε μια βιογραφία, σχόλια για το έργο του, αλλά και μια συλλογή αναφορών φιλοσόφων της αρχαιότητας πάνω στο έργο του. Ο Ιάμβλιχος εμπλούτισε τον νεοπλατωνισμό με εφαρμογή του πυθαγόρειου συμβολισμού των αριθμών και με μυστικιστικές επιδράσεις από ανατολικά φιλοσοφικά συστήματα, προτείνοντας μια πλούσια κοσμολογία θεϊκών όντων, αγγέλων, δαιμόνων κλπ, ο αριθμός των οποίων είναι συμβολικός. Κυρίως, υποστήριξε πως η ψυχή ενσαρκώνεται στο σώμα, δεχόμενος πως τότε η ψυχή βρίσκεται κατά κάποιον τρόπο αποξενωμένη από τη θεϊκή φύση της, την οποία μπορεί να ξαναβρεί μέσω τελετών και θεουργίας. Το φιλοσοφικό νεοπλατωνικό σύστημα του Ιάμβλιχου επηρέασε ιδιαίτερα τη φιλοσοφική σκέψη του 15ου-16ου αιώνα, οπότε οι στοχαστές αναφέρονταν στον «θείο Ιάμβλιχο».
Ο Ιάμβλιχος πέθανε κατά την διάρκεια της βασιλείας του Μέγα Κωνσταντίνου, γύρω στο 333 μ.Χ. Μικρό μόνο μέρος του έργου του σώζεται σήμερα, καθώς πολλά δικά του συγγράμματα καταστράφηκαν κατά τη χριστιανοποίηση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.